Próchnica między zębami – jak ją rozpoznać i jej zapobiegać?

Próchnica między zębami to problem często rozwijający się w ukryciu, aż do momentu, gdy pojawiają się wyraźny ból między zębami lub widoczne ciemne przestrzenie. Dzisiaj wyjaśnimy, dlaczego próchnica najchętniej atakuje miejsca trudno dostępne, jak można rozpoznać jej objawy oraz jakie kroki podjąć, aby skutecznie zapobiegać ubytkom między zębami.

Czym jest próchnica i jak powstaje?

Próchnica to proces destrukcji tkanek zęba, wywołany przez bakterie, żywiące się cukrami i rozwijające się w środowisku bogatym w resztki pokarmowe. Bakterie te przekształcają cukry w kwasy, które niszczą szkliwo – pierwszą warstwę ochronną zęba – czyniąc go bardziej podatnym na uszkodzenia. W miarę postępu próchnicy proces ten może sięgać głębszych warstw, w pierwszej kolejności zębiny, co prowadzi do coraz poważniejszych ubytków i dolegliwości bólowych. Próchnica występuje w różnych miejscach na powierzchni zęba. Szczególnie niebezpieczna jest próchnica z boku zęba, często określana jako próchnica między zębami, gdzie trudniej dotrzeć szczoteczką do zębów i nićmi dentystycznymi.

Gdzie najczęściej pojawia się próchnica?

Próchnica może dotknąć niemal każdej części zęba, niemniej najczęściej występuje:

• Na powierzchni żującej, gdzie często gromadzą się resztki jedzenia,
• W okolicach szyjek zębowych, blisko dziąseł,
• W przestrzeniach międzyzębowych. Próchnica między zębami jest powszechna, ponieważ obszary te są szczególnie podatne na rozwój bakterii, ze względu na ich trudną dostępność podczas codziennej higieny.

Dlaczego próchnica między zębami to tak częste zjawisko?

Przestrzenie międzyzębowe są szczególnie podatne na rozwój próchnicy ze względu na trudności w ich dokładnym oczyszczeniu. Nawet przy regularnym szczotkowaniu szczoteczka często nie dociera w pełni do tych ciasnych miejsc, a to sprzyja gromadzeniu się płytki nazębnej i bakterii. Ciemne przestrzenie między zębami świadczą o nagromadzeniu się płytki nazębnej. Prowadzi to do powstawania kwasów niszczących szkliwo, a nieusunięte resztki pokarmowe dodatkowo przyspieszają ten proces. Ponadto bakterie mają w tych miejscach dogodne warunki do namnażania, a kwasy przez nie produkowane mogą powodować stopniowe osłabianie i demineralizację szkliwa. Ostatecznie prowadzi to do powstawania ubytków i próchnicy z boku zęba.

Jak rozpoznać próchnicę między zębami?

Rozpoznanie próchnicy międzyzębowej bywa trudne bez regularnych wizyt u stomatologa. Symptomy, na które warto zwrócić uwagę, to:

• Ból między zębami pojawiający się przy spożywaniu słodkich, gorących lub zimnych pokarmów – intensywny ból lub kłucie w tych momentach jest wynikiem podrażnienia odsłoniętych nerwów przez zmiany temperatury lub słodkie substancje. Zjawisko to sugeruje postępujące uszkodzenie szkliwa.
• Wrażliwość zębów na ucisk – próchnica sięgająca głębszych struktur powoduje dyskomfort przy gryzieniu. Uczucie wrażliwości lub ból przy nacisku wskazuje na demineralizację szkliwa i potencjalne uszkodzenie zębiny, której podatność na bodźce jest wyższa.
• Ciemne przestrzenie między zębami – przebarwienia szkliwa świadczące o rozwiniętej próchnicy. Ciemne plamy, często trudno widoczne bez specjalnych narzędzi, sygnalizują obecność próchnicy, która stopniowo prowadzi do ubytku tkanek, osłabiając zęby.
• Dziura między zębami lub widoczny ubytek między zębami – oznaki zaawansowanego niszczenia tkanek. Widoczne uszkodzenia to wynik wieloetapowego procesu próchniczego, z czasem przechodzącego do wnętrza zęba, gdzie tworzy ubytki, które wymagają interwencji stomatologicznej.
• Nieprzyjemny zapach z ust – może świadczyć o nagromadzeniu się bakterii w przestrzeniach międzyzębowych. Próchnica sprzyja rozkładowi resztek jedzenia, a to staje się pożywką dla bakterii wytwarzających nieprzyjemne zapachy, trudne do wyeliminowania poprzez samo szczotkowanie.
• Zaczerwienienie i obrzęk dziąseł w okolicy zmienionych próchnicowo zębów – stan zapalny dziąseł często towarzyszy próchnicy. Podrażnione dziąsła stają się bolesne i obrzęknięte z powodu toksyn uwalnianych przez bakterie próchnicotwórcze, co zwiększa ryzyko chorób przyzębia.

Regularne wizyty kontrolne jako sposób na wczesne wykrycie próchnicy

Systematyczne wizyty kontrolne u dentysty są kluczowe dla szybkiego wykrywania zmian próchniczych. Za sprawą wykorzystania nowoczesnych technik diagnostycznych stomatolog może wykryć próchnicę międzyzębową na wczesnym etapie, nawet zanim pojawią się dolegliwości bólowe.

Higiena jamy ustnej – klucz do zapobiegania próchnicy

Codzienna higiena jamy ustnej to podstawa w kwestii zapobiegania próchnicy. Należy zatem:

• Myć zęby przynajmniej dwa razy dziennie,
• Korzystać z nici dentystycznej, aby skutecznie oczyszczać przestrzenie międzyzębowe,
• Stosować płyny do płukania jamy ustnej, które pomagają redukować ilość bakterii.

Dieta a ryzyko próchnicy z boku zęba

Dieta ma ogromny wpływ na zdrowie jamy ustnej, a szczególnie na ryzyko rozwoju próchnicy. Spożywanie nadmiaru cukrów sprzyja powstawaniu osadów i płytki nazębnej, które z czasem prowadzą do niszczenia szkliwa i powstawania ubytków. Ma to znaczenie również w przypadku trudno dostępnych miejsc i próchnicy między zębami. Cukry, zwłaszcza te proste, są pożywką dla bakterii obecnych w jamie ustnej.  Dlatego ograniczenie spożycia słodyczy, napojów gazowanych czy soków owocowych bogatych w cukry znacząco obniża ryzyko rozwoju próchnicy.

Oprócz unikania cukrów warto zwrócić uwagę na produkty wzmacniające zęby. Wapń, fosfor oraz witaminy D i K są niezbędne dla mocnego szkliwa, a co za tym idzie – odporności na próchnicę. Wapń, obecny w nabiale, orzechach, zielonych warzywach liściastych czy rybach, wspiera remineralizację zębów, czyniąc je mniej podatnymi na atak bakterii. Fosfor, który znajdziemy m.in. w mięsie, rybach, jajach i ziarnach, współdziała z wapniem, wzmacniając tkanki kostne, w tym zęby. Witaminy D i K odpowiadają natomiast za prawidłowe wchłanianie wapnia i jego transport do kości i zębów. Świadome wybory żywieniowe mogą zatem skutecznie zapobiegać nie tylko rozległym ubytkom, ale i szczególnie uciążliwej próchnicy z boku zęba.

Profesjonalne zabiegi profilaktyczne przeciw bólowi między zębami

Wizyta w klinice stomatologicznej to nie tylko leczenie istniejących ubytków, ale także możliwość skorzystania z szerokiej gamy zabiegów profilaktycznych, które skutecznie zapobiegają rozwojowi próchnicy. Jednym z takich zabiegów jest lakowanie, czyli zabezpieczanie zębów specjalnym materiałem, chroniącym powierzchnię przed zaleganiem resztek pokarmowych i działaniem bakterii. Lakowanie zębów stałych u dzieci oraz trzonowców u dorosłych pozwala zminimalizować ryzyko, że powstanie próchnica z boku zęba lub w innych trudno dostępnych miejscach.

Fluoryzacja to kolejny ważny zabieg, polegający na pokryciu zębów preparatem z fluorem, który wzmacnia szkliwo i sprawia, że zęby stają  się odporniejsze na kwasy produkowane przez bakterie. Z kolei skaling, czyli usuwanie kamienia nazębnego, pozwala pozbyć się osadów, stanowiących doskonałą pożywką dla bakterii.

Zapobieganie próchnicy międzyzębowej wymaga regularnych wizyt kontrolnych, codziennej higieny jamy ustnej i dobrze zbilansowanej diety. Dzięki odpowiedniej profilaktyce i stosowaniu zaleceń stomatologa można uniknąć uciążliwych objawów, takich jak ból między zębami czy dziura między zębami, a także cieszyć się zdrowym i pięknym uśmiechem przez wiele lat.